สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้จัดพิธีมอบชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid diagnosis test; OV-RDT) ให้แก่ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข เพื่อใช้ใน “โครงการส่งเสริมสุขภาพประชาชนสุขภาพดี ถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา” โดยมี รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น พร้อมคณะ มอบชุดตรวจให้กับ นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รองอธิบดีกรมควบคุมโรค นพ.สมาน ฟูตระกูล ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น พญ.ศศิธร ตั้งสวัสดิ์ ผู้อำนวยการสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 8 อุดรธานี และ นพ.หัสชา เนือยทอง รองนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม ณ ห้องสิริคุณากร 4 ชั้น 2 อาคารสิริคุณากร สำนักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยขอนแก่น
รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ กล่าวว่า มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ในการให้ทุนอุดหนุนการดำเนินงานวิจัยในการพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูป ชนิดเร็ว OV-RDT โดยจะได้มอบชุดตรวจคัดกรองดังกล่าวให้แก่ กรมควบคุมโรค จำนวน 40,000 ชุด นำไปใช้สำหรับประชาชนในเขตป้องกันควบคุมโรคที่ 1, 2, 6, 7, 8, 9 และเขต 10 ประกอบด้วย เชียงใหม่ พิษณุโลก ชลบุรี ขอนแก่น อุดรธานี นครราชสีมา และ อุบลราชธานี เป็นการสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงระบบบริการสาธารณสุขโดยง่าย สะดวก รวดเร็ว ซึ่งส่งผลให้การป้องกันควบคุมโรคในชุมชนมีความต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงเจริญพระชนมายุครบ 70 พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 90 พรรษา ทั้งนี้ คณะนักวิจัยจากสถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ได้ดำเนินการพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูป ชนิดเร็ว OV-RDT สำหรับตรวจวินิจฉัยโรคพยาธิใบไม้ตับในชุมชนอย่างเต็มความสามารถ เพื่อให้สามารถนำไปใช้ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดแก่ประเทศชาติต่อไป
ด้าน นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร กล่าวขอบคุณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ และคณะนักวิจัยผู้คิดค้นนวัตกรรม จาก สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี ว่า ชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT ที่ได้รับในครั้งนี้ ถือเป็นเครื่องมือสนับสนุนแผนยุทธศาสตร์ “กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568” ได้เป็นอย่างดี และเห็นผลเป็นรูปธรรม การตรวจปัสสาวะนี้จะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้สามารถค้นหาผู้ติดเชื้อที่แท้จริง ให้ได้รับยารักษาเพื่อการกำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับได้ทันท่วงที ทั้งยังให้ผลการตรวจเชิงปริมาณที่สัมพันธ์กับความหนาแน่นของพยาธิ ทำให้สามารถนำมาใช้ในการตรวจประเมินหลังการให้ยารักษา รวมไปถึงการหาอัตราการติดเชื้อซ้ำ หรือการติดเชื้อใหม่ได้ด้วย โดย กรมควบคุมโรค สามารถเก็บตัวอย่างจากประชากรเป้าหมายจำนวนมากได้ง่ายและรวดเร็ว ซึ่งจะทำให้มีความเป็นไปได้ในการตรวจที่ครอบคลุมกลุ่มประชากรที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับทั่วประเทศ ที่มีอยู่กว่า 6-10 ล้านคน ชุดตรวจคัดกรองนอกจากจะเป็นเครื่องมือในการควบคุมเพื่อกำจัดพยาธิเชิงพื้นที่แล้ว ยังสนับสนุนแนวนโยบายการกำจัดพยาธิใบไม้ตับ เพื่อลดมะเร็งท่อน้ำดีของประเทศไทย และยังนำไปสู่ความสำเร็จในการควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับ ลดความเสี่ยงอุบัติการณ์การเกิดมะเร็งท่อน้ำดีต่อไป
สำหรับชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-RDT) เป็นนวัตกรรมที่สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้คิดค้นและพัฒนานวัตกรรมการตรวจวินิจฉัยพยาธิใบไม้ตับด้วยวิธีใหม่ โดยใช้ตัวตรวจจับจำเพาะ หรือ โมโนโคลนอลแอนติบอดี (monoclonal antibody) ที่มีความจำเพาะต่อพยาธิใบไม้ตับ และเป็นสารตรวจจับสิ่งคัดหลั่ง หรือแอนติเจนของพยาธิใบไม้ตับในปัสสาวะ เป็นการพัฒนาต่อยอดจากการตรวจวิธี ELISA ให้มีรูปแบบที่ง่ายขึ้น ใช้เวลาสั้นลง และใช้ได้ในภาคสนาม โดยการตรวจใช้เวลาเพียง 10 นาที ทั้งนี้ ได้ดำเนินการขออนุญาตขึ้นทะเบียน อย.แล้ว แต่ยังอยู่ในขั้นตอนการผลิตเชิงพาณิชย์ ในอนาคตอันใกล้ประชาชนจะสามารถซื้อชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT เพื่อใช้ตรวจคัดกรองได้ด้วยตัวเอง
