ท่ามกลางกระแสความต้องการอาหารแห่งอนาคตที่ใส่ใจทั้งสุขภาพและสิ่งแวดล้อม กลุ่มนักศึกษาไทยจาก มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) ได้สร้างนวัตกรรมโปรตีนทางเลือกใหม่ที่น่าจับตามองอย่าง “สไปรูลักซ์ คาเวียร์ (Spirulux Caviar)” หรือ ไข่ปลาคาเวียร์จากพืช ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ซึ่งผลิตจากกากสาหร่าย วัสดุผลพลอยได้จากอุตสาหกรรมการสกัดสารสำคัญจากสาหร่ายสไปรูลินา (Spirulina) ความคิดสร้างสรรค์และศักยภาพของเยาวชนไทยชุดนี้ ได้รับการยอมรับในเวทีระดับประเทศ โดยคว้ารางวัลเหรียญทองจากการประกวด Thailand New Gen Inventors Award 2025 (I-New Gen Award 2025) ที่จัดโดย สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ภายในงาน “วันนักประดิษฐ์” ประจำปี 2568 ซึ่งตอกย้ำถึงโอกาสในการนำพานวัตกรรมก้าวไปสู่ตลาดโลก
เบื้องหลังผลิตภัณฑ์เลียนแบบไข่ปลาคาเวียร์จากโปรตีนสกัดของสไปรูลินา หรือ สไปรูลักซ์คาเวียร์ เกิดความร่วมมือของนักศึกษา 3 คน ได้แก่ นางสาวกุลวดี หิรัญ (ก้อย) นักศึกษาปริญญาโท ภาควิชาวิศวกรรมอาหาร ร่วมกับ นางสาวปภัสรา ดาวัลย์ (สตางค์) และ นายกันตพัฒน์ ทองดี (แฮ่ม) นักศึกษาปริญญาตรี ชั้นปีที่ 4 สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ ภายใต้การดูแลอย่างใกล้ชิดของ อาจารย์ที่ปรึกษา รศ.ดร.พรรณจิรา วงศ์สวัสดิ์ ภาควิชาจุลชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ และ รศ.ดร.เสาวคนธ์ วงศาสุลักษณ์ ภาควิชาวิศวกรรมอาหาร และสถาบันพัฒนาและฝึกอบรมโรงงานต้นแบบ โดยมีเป้าหมายร่วมกันในการสร้างโปรตีนทางเลือกที่ตอบโจทย์ทั้งสุขภาพ รสชาติอร่อย แปลกใหม่ และมีความยั่งยืน ด้วยแนวคิดที่เรียบง่าย แต่ชัดเจนว่าจะสามารถทำให้โปรตีนจากพืชกลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่ดีต่อทั้งคนและโลก
“สไปรูลักซ์ คาเวียร์ ถูกพัฒนาด้วยเทคนิคทางวิทยาศาสตร์ที่ซับซ้อนแต่น่าสนใจ เริ่มจากการสกัดโปรตีนจากสาหร่ายด้วยเทคนิคการสกัดด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (Ultrasound-Assisted Alkaline Extraction) ก่อนจะใช้เทคนิคสเฟียริฟิเคชันย้อนกลับ (Reverse spherification) ในการขึ้นรูปทรงกลมจากของเหลว เกิดเป็นเม็ดเจลาตินที่มีลักษณะคล้ายไข่ปลาคาเวียร์ ทำให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีเนื้อสัมผัสเด้งหนึบเหมือนไข่ปลา สีเขียวอมน้ำตาล และให้ประสบการณ์ใหม่ในการบริโภคโปรตีนจากพืช โดยไม่ต้องผ่านการปรุงแต่งด้วยสารเคมี นอกจากนี้ รสชาติยังถูกปรับให้กลมกล่อม เข้ากับลิ้นของคนไทย ผ่านการทดลองซ้ำแล้วซ้ำเล่าจนได้สูตรที่ลงตัว” นางสาวกุลวดี หิรัญ เล่าถึงเทคนิคของการสร้างนวัตกรรมนี้
ด้าน นางสาวปภัสรา ดาวัลย์ เล่าถึงผลลัพธ์ที่ได้จากกระบวนการวิจัยว่า “สไปรูลักซ์ คาเวียร์ โปรตีนทางเลือกที่มีรูปลักษณ์สวยงาม แปลกใหม่ และน่าสนใจสำหรับผู้บริโภค เป็นแหล่งโปรตีนคุณภาพสูง ที่อุดมด้วยกรดอะมิโนจำเป็น และสารไฟโคไซยานิน ที่มีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระที่ดีต่อสุขภาพ โดยเฉพาะในด้านการชะลอความเสื่อมของเซลล์ อีกทั้งกระบวนการผลิตจากสาหร่ายยังเป็นทางเลือกที่ยั่งยืนและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากกว่าการผลิตโปรตีนจากสัตว์ ทั้งในแง่ของการใช้ทรัพยากรและการลดการปล่อยคาร์บอน”
ทางด้าน นายกันตพัฒน์ ทองดี สะท้อนถึงความมุ่งมั่นในการทำงานว่า “ตลอดกระบวนการพัฒนา พวกเราต้องเผชิญกับอุปสรรคมากมาย เพราะสิ่งที่เราทำเป็นสิ่งใหม่ มีหลายเรื่องที่ต้องก้าวผ่านให้ได้ ทั้งเรื่องรสชาติที่ไม่คุ้นเคยของโปรตีนจากสาหร่าย และการปรับเนื้อสัมผัสให้ใกล้เคียงกับไข่ปลาจริง ๆ แต่ด้วยความตั้งใจและความช่วยเหลือจากอาจารย์ที่ปรึกษา พวกเราก็สามารถก้าวข้ามทุกอุปสรรคมาได้”
รางวัลเหรียญทองจาก Thailand New Gen Inventors Award 2025 เป็นเครื่องยืนยันถึงศักยภาพของ “สไปรูลักซ์ คาเวียร์” ในการเป็นโปรตีนทางเลือกที่น่าสนใจและมีคุณภาพ ซึ่งสอดคล้องกับแนวโน้มความต้องการอาหาร Plant Based ที่กำลังเติบโตอย่างต่อเนื่องทั่วโลก ด้วยคุณค่าทางโภชนาการ รสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ และกระบวนการผลิตที่ยั่งยืน “สไปรูลักซ์ คาเวียร์” จึงมีโอกาสอันสดใสในการก้าวเข้าสู่ตลาดโลก ตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่ใส่ใจสุขภาพและสิ่งแวดล้อม
รศ.ดร.พรรณจิรา วงศ์สวัสดิ์ กล่าวถึงโอกาสในตลาดโลกสำหรับนวัตกรรมนี้ว่า “ผลิตภัณฑ์ของเรามีความโดดเด่นทั้งในด้านแนวคิดและคุณภาพ ซึ่งเป็นสิ่งที่ตลาดอาหารนานาชาติให้ความสำคัญ เราเชื่อมั่นว่า สไปรูลักซ์ คาเวียร์ สามารถสร้างความแตกต่างและได้รับการยอมรับในระดับสากลได้”
ด้าน รศ.ดร.เสาวคนธ์ วงศาสุลักษณ์ กล่าวถึงก้าวต่อไปของโครงการว่า “ขณะนี้ ทีมงานกำลังศึกษาความเป็นไปได้ในการขยายการผลิตในระดับอุตสาหกรรม และมองหาโอกาสในการร่วมมือกับภาคเอกชน เพื่อนำ สไปรูลักซ์ คาเวียร์ ออกสู่ตลาดให้ผู้บริโภคได้เข้าถึงอย่างกว้างขวาง”
วันนี้ สไปรูลักซ์ คาเวียร์ ไม่ได้เป็นเพียงผลิตภัณฑ์ที่แปลกใหม่ หรือ ได้รับรางวัลระดับประเทศเท่านั้น แต่คือ ต้นแบบของ “อาหารแห่งอนาคต” ที่อาจกลายเป็นโปรตีนทางเลือกสำคัญในระดับโลก ด้วยคุณค่าทางโภชนาการ ความยั่งยืน และศักยภาพในการต่อยอดพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ได้อีกหลากหลาย ทั้งอาหารเด็ก อาหารผู้สูงอายุ หรือ อาหารเฉพาะทาง และที่สำคัญกว่านั้น นี่อาจเป็นจุดเริ่มต้นของธุรกิจไทยที่ใช้ภูมิปัญญา วิทยาศาสตร์ และความตั้งใจของคนรุ่นใหม่ สร้างผลิตภัณฑ์ระดับโลกจากวัตถุดิบเหลือใช้ในประเทศของเราเอง
ผู้ประกอบการหรือนักลงทุนท่านใดที่มีความสนใจและต้องการร่วมลงทุนหรือต่อยอดกับ “สไปรูลักซ์ คาเวียร์” นวัตกรรมอาหารแห่งอนาคตนี้ สามารถติดต่อได้ที่ งานทรัพย์สินทางปัญญาและการถ่ายทอดเทคโนโลยี โทร. 02-470-9626
